کودکانی که دچار لکنت می شوند معمولا خواهر یا برادری دارند که روان صحبت میکنند اگر کودک مبتلا به لکنت فرزند ارشد خانواده باشد ممکن است والدین نگران تأثیر او بر تکلم و نحوه ارتباط فرزندان دیگر خود شوند وقتی اطراف کودک را اشخاصی گرفته که بهتر از او صحبت می کنند رقابت برای جلب توجه والدین بیشتر می شود معمولا کودکان در رقابت شدید خود برای ارتباط با والدین هم زمان با هم شروع به صحبت می کنند و هر یک چیزی گویند در این مواقع بحث های میز شام داغ است و هر یک از فرزندان حرف دیگری را قطع می کند تا ماجرای روز خود را تعریف کند این موقعیت برای کودک مبتلا به لکنت واقعا تنش زاست. این تمایل که او نیز بتواند مانند خواهر یا برادرش سریع صحبت کند چنان اضطرابی در او ایجاد می کند که ممکن است منجر به لکنت شود در چنین شرایطی به والدین توصیه می شود از فرزندان بخواهند برای صحبت کردن نوبت بگیرند تا فرزندان بتوانند افکار خود را به نوبت بیان کنند با این کار رقابت از بین می رود و اضطراب کودک کاهش پیدا می کند وقتی کودک دوره درمان را طی می کند بهتر است خواهر یا برادرش نیز از این موضوع اطلاع داشته باشد زیرا انها هم می توانند در روند درمان شرکت کنند و برای یادگیری مهارت جدید همراه با والدین خود کار کنند این دخالت و مساعدت درک مشکل لکنت را بیشتر می کند و تحمل انها را بالا می برد. تشویق حمایت و پذیرش خواهر و برادر در کاهش اضطراب و بالا بردن توان و احساس خود ارزشمندی کودک مؤثر است شرکت اعضای خانواده در جریان درمان موجب می شود کودک از مهارت جدید خود به راحتی استفاده کند زیرا تمام افرادی که کنار او هستند ان را به عنوان بخشی از زندگی می پذیرند اما درباره شرکت دادن دیگران در درمان باید احتیاط کرد گاه ممکن است کودک جلسه درمانی را مخصوص خود بداند و احساس کند دیگران حریم خصوصی او را نادیده گرفته اند اگر خواهر یا برادری که ناظر جلسه درمانی است برای جلب توجه اشتباهات کودک مبتلا به لکنت را تصحیح و او را تنبیه کند ممکن است نگرانی و اضطراب کودک بیشتر شود ایجاد تعادل بین اصلاح اشتباهات کودک و کمک کردن به او مهم است. یادگیری و استفاده از مهارت های جدید برای یکی از کودکان به صورت بازی درامده بود و از آن لذت می برد او و خواهرش در بازی رقابتی خود سعی می کردند مچ یکدیگر را برای استفاده نکردن از مهارت بگیرند و البته کودک مبتلا به لکنت گیر می افتد احساس بازی روش درمانی را از صورت تمرین گفتاری به صورت یک فعالیت سرگرم کننده دراورده بود که یادگیری را مرتب تقویت می کرد. شرکت اعضای خانواده در بازی هایی که روی تخته مقوایی مانند منچ انجام می شود فرصتی است که خواهران و برادران نیز بتوانند تمرین کنند در این موارد می توان کودک مبتلا به لکنت را تشویق کرد که بین انجام حرکت ها از خواهر یا برادرش سؤال کند یا به سؤال های انها جواب دهد این کار جنبه رقابتی را از تمرینها کنار می زند و حالت یک بازی معمولی به ان می دهد و به این ترتیب کودک در ارتباط خود با اطرافیانش مهارت جدید را راحت تر استفاده می کند.
زمانی که والدین کار دارند و نمی توانند با فرزندشان تمرین کنند همکاری خواهر و برادر کودک راه حلی برای انجام این کار است فصل پانزدهم به اهمیت این موضوع پرداخته است اعضای خانواده می توانند با کمک خود روند درمان را به صورت یک تفریح و جزئی از روش زندگی کودک قرار دهند. خواهر یا برادر کودک می تواند بیرون از زمان تمرین رسمی فرصتهایی برای تکرار و تمرین مهارتهای جدید ایجاد کند انها می توانند همراه با کودک به اغذیه فروشی بروند و یا هنگام سینما رفتن او را به خرید بلیت و استفاده از مهارتهای تکلم تشویق کنند این موقعیتها در تقویت مهارتها در زندگی واقعی موثر هستند و با تشویق مثبت و حمایت از سوی کسانی همراه است که کودک در کنار انها احساس امنیت و ارامش می کند تمام اینها فرصتهایی است که اعتمادبه نفس کودک را بالا می برد و از این رهگذر لکنت او نیز کمتر می شود و روان تر صحبت می کند.
بیشتر بخوانید
درمان قطعی لکنت زبان در کودکان
به طور کلی والدین احساس می کنند تا حدودی یا کاملا مسبب لکنت زبان کودک هستند بی تردید این احساس گناه تا حدی به کودک منتقل می شود و درنتیجه اضطراب و نگرانی او را بیشتر می کنند در این شرایط والدین باید به تحلیل رفتارهای خود بپردازند تا معلوم شود که والدین خود تا چه اندازه در ایجاد مشکل نقش دارند. از انجا که لکنت به عنوان یک پاسخ فیزیکی در قبال اضطراب شناخته شده است تشخیص عوامل تنش زا مهم است انسانها در مقابل فشار روانی و اضطراب واکنش های متفاوتی دارند عده ای ان را به صورت لکنت زبان نشان می دهند. امور تنش زا و ضروری عبارتند از رعایت مقررات وقت خواب یا پاکیزه نگه داشتن خود تحمل موقعیتهای ناخوشایند مانند ملاقات پزشک یا دندان پزشک یا تنبیه در مقابل رفتار نامناسب تمام این امور بخشی از زندگی کودک به شمار می روند و به صرف ان که تنش زا خوانده شده اند نمی توان انها را کنار گذاشت.
انضباطی حاکم بر خانه و کودک را بررسی کنید اگر مقررات و سخت گیری شما خیلی زیاد است کارایی و تأثیر نظام موجود را دوباره ارزیابی کنید و ببینید برای رسیدن به نتیجه دلخواه از چه روشهای دیگری می توان استفاده کرد که کمتر باعث اضطراب شود. به نظر روان شناسان مقررات بسیار اکید ممکن است در کودک ترس اضطراب و ستیزه جویی ایجاد کند. بیشتر افراد برای تعیین حدود معیارهای منطقی و معقولی را در نظر می گیرند به فرض این اشتباه که تعیین وجود سبب اضطراب بیش از حد و لکنت می شود نباید از این کار صرف نظر کرد ترتیب صحیح به شکل گیری ارزش های اخلاقی در کودک کمک می کند و او را برای اینده اماده می سازد هر چه باشد انها باید در اینده پیرو قانون و مقررات جامعه باشند و مسئولیت های گوناگونی را به عهده بگیرند. اگرچه تأثیر منفی اضطراب بر شخص مبتلا به لکنت بیش از دیگران است اما او نیز باید خود را با دنیای قانون و مقررات اینده سازگار کند بهترین مکان برای یادگیری رفتار مناسب و برقراری ارتباط محیط خانه است که با همانند سازی ارزش های مدرسه و دنیای کار کودک را برای ورود به این محیطها اماده می سازد بنابراین توصیه می شود والدین برای کاهش غیرمنطقی فشار و نگرانی از معیارهای خود به اشتباه صرف نظر کنند به عقیده روان شناسان کودکانی که از حدود و مقررات پیروی می کنند از امنیت روانی بیشتری برخوردارند حدود ثابت و مشخص تزلزل را که به خودی خود عامل اضطراب است کاهش می دهد بنابراین انچه به نظر مظهر اقتدار و فشار روانی می رسد واقعا در اینده از لحاظ عاطفی و روانی به نفع کودک خواهد بود. در هر صورت والدین باید بدانند که انها عامل و سبب لکنت کودک نیستند اگرچه در بعضی از نوشتارها امده است که کودک برای جلب توجه والدین یا تقلید رفتار عضو دیگر فامیل خانواده با لکنت صحبت می کند اما نادرستی این عقاید ثابت شده است لکنت واکنشی است که کودک در مواجهه با فشار نشان می دهد حال می خواهد فشار مثبت باشد یا منفی.
والدین باید مراقب باشند که برای موفقیت کودک خود درخواستهای غیرمنطقی از کودک نداشته باشند و فشار بیش از اندازه بر او تحمیل نکنند اگر این درخواست تا فوق توان کودک باشد ممکن است بی جهت موجب نگرانی کودک شود این عوامل باید به دقت مورد بازبینی قرار گیرند و متناسب با توان کودک اصلاح و تعدیل شوند نکات دیگری که والدین باید مورد توجه قرار دهند عبارتند از:
1. وقتی کودک با شما صحبت می کند با علاقه و دقت به حرفهای او گوش کنید
2. اگر کودک برای صحبت کردن عجله می کند به او بفهمانید که برای گوش دادن به حد کافی وقت هست و نیازی به عجله نیست
3. اگر هنگامی که مشغول انجام کار هستید کودک با شما صحبت می کند در عین توجه به او از او خواهش کنید صبر کند تا کار شما تمام شود تا بتوانید کاملا به او توجه کنید
4. لقب بعد به لکنت زبان ندهید تصدیق کنید که او مشکل دارد و بالاخره بر آن غلبه خواهد کرد
5. اگر کودک توسط همسالان خود در مدرسه مورد تمسخر قرار می گیرد اماده مشورت و کمک به او باشید او را درک و حمایت کنید با دلگرمی دادن به او بگویید که انجام تمرین و درمان به او کمک می کند تا این مشکل را بهتر کنترل کند.
معمولا دوستان و خویشاوندان بیش از دیگران مایل هستند درباره اصلاح لکنت کودک اظهار نظر کنند این اشخاص همواره والدین را تشویق می کنند که با وجود پزشک خانواده در صدد چاره جویی های دیگر نیز باشند متأسفانه اغلب این افراد با ماهیت لکنت اشنا نیستند و با انکه حسن نیت دارند نمی تواند توصیه مفیدی برای کنترل لکنت داشته باشند. پس از کسب اگاهی درباره ماهیت لکنت بسیار مهم است که ویژگی لکنت و درمان ان را با اعضای مهم فامیل و دوستان هم در میان بگذارید اگاه کردن انها از کارهایی که برای کمک به کودک انجام می شود نیز مفید است دوستانی که به خانواده و کمک نزدیکی بیشتری دارند بهتر است در این زمینه مطلع شوند. اظهار نظرهای پیوسته خویشاوندان مبنی بر مقصر دانستن والدین در ایجاد لکنت و مشکلات اینده کودک باعث عذاب وجدان و بار بسیار سنگین گناه در والدین می شود اگاه کردن دیگران از ماهیت واقعی لکنت کاری بجا و درخور توجه است شناخت اگاهی در این زمینه برای دیگران و والدین مفید است زیرا تا حدودی نگرانی و اضطراب انها را فرومی نشاند اگاه ساختن افراد مذکور نسبت به روند درمان نتایج زیر را در بر خواهد داشت:
1. از فشار روانی والدین کاسته می شود و بهتر می توانند حواس خود را متوجه کودک به فرزندانشان کنند.
2. دیگران نیز نسبت به مهارت جدید کودک شناخت پیدا می کنند و در فرصت مناسب می توانند او را به تمرین و استفاده از ان تشویق کنند.
3. ارامش خاطر و فرصتی برای کودک فراهم می کند که بتواند مهارت جدیدش را به کار ببرد هرچه افراد بیشتری در جریان درمان قرار بگیرند بهتر است زیرا کودک بیشتر احساس راحتی می کند و بیشتر از مهارت جدید استفاده می کند و کاربرد ان را صرفا به زمان تمرین موکول نمی کند.
شاید مهم ترین نقش دوستان و فامیل این است که منشأ تشویق و تقویت مثبت برای کودک باشند انها به جای ان که اظهار تأسف و نگرانی کنند بهتر است کودک را به خاطر استفاده از مهارت جدید تشویق و تمجید کند و البته لزومی به تشویق های ان چنانی نیز نیست یک تصدیق ساده کافی است تا به ایجاد تصوری مثبت از خود و احساس موفقیت و توانمندی به کودک کمک کند.
اگر فرد مبتلا به لکنت انقدر بزرگ باشد که روند درمان خود را درک کند یک روش مفید برای او این است که انچه را که برای بهبود تکلم خود یاد گرفته و انجام می دهد برای دیگران توضیح دهد این روش که اموزش همراه با نمایش نام دارد هم برای فرد مبتلا به لکنت مفید است و هم برای شنونده معمولا افراد مبتلا به لکنت ابتدا مقاومت نشان می دهند چون دوست ندارند توجه دیگران را به طرز سخن گفتن خود جلب کند هرچند خود درک می کنند که دیگران از لکنت انها اگاهند.
در هر صورت انها می توانند روش کار خود را برای افراد فامیل یا دوستان و هم کلاسی ها توضیح دهند این اموزش از ان جهت برای شنونده مفید است که با ماهیت و روند درمان لکنت اشنا می شود و درنتیجه وقتی با افراد مبتلا روبر رو می شود با پذیرش و صبوری بیشتری با انها رفتار می کند. و اما نفع این کار برای فرد مبتلا این است که به تدریج از نگرانی او برای مواجهه با موقعیت های صحبت کردن کاسته می شود چنین فردی شنونده را یک تهدید به شمار می اورد و درباره این تصویر بیش از حد مبالغه می کند در حالی که شنونده معمولا خیلی بیشتر از فرد مبتلا به لکنت معذب است اما به محض ان که فرد مبتلا به دیگران نزدیک می شود تا مشکل خود را با انها در میان بگذارد تصویر بهتری از انچه دیگران درباره او فکر می کنند به دست می اورد.
بیشتر بخوانید
با لکنت زبان کودکم چه کنمبه این ترتیب تصور مثبت تری از خود در او شکل می گیرد و اعتماد به نفس او در این روند بیشتر می شود هرچه او به افراد بیشتری اموزش می دهد نگرانی بیشتر جای خود را به اعتماد به نفس می دهد چیزی نمی گذارد که ترس از موقعیت های صحبت کردن نیز کمتر می شود زیرا پیش بینی واکنش منفی دیگران که موجب اضطراب می شد حالا به انتظار واقع بینانه تر از رفتار مثبت و پذیرش دیگران تبدیل شده است وقتی جریان اموزش دیگر از سنین پایین شروع شود کودک دیگر با تجارب منفی ناشی از درک نادرست و پیش فرض های خطا روبرو نمی شود اگر دیگران نیز در جریان درمان قرار بگیرند یادگیری و استفاده از مهارت های جدید عادی تر به نظر می رسد.