بیماری آلزایمر بهعلت شیوع فراوان و ماهیت ویرانگری که دارد، احتمالاً مهمترین بیماری تخریبکننده سیستم عصبی است. در این بیماری سلولهای مغزی از بین میروند و ارتباط بین آنها مختل میشود. درنتیجه حافظه و سایر عملکردهای هوش بهتدریج از بین میروند. محققان دریافتهاند در بیماری آلزایمر فعالیت مغز در ناحیه خلفی که مربوط به صحبت کردن و حافظه بوده و بسیار مهم است، کاهش مییابد. این اختلالات زبانی و گفتاری پیشرونده با گذر زمان وخیمتر میشوند. زوال عقل یا دمانس، گروهی از علائم را توصیف میکند که حافظه، تفکر و توانمندیهای اجتماعی را چنان تحت تاثیر قرار میدهد که زندگی روزمره فرد مختل می شود. زوال عقل، یک بیماری مشخص نیست، بلکه چندین بیماری مختلف میتوانند باعث زوال عقل شود.با اینکه عموما زوال عقل شامل از دست دادن حافظه میشود اما از دست دادن حافظه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. از دست دادن حافظه، به تنهایی به معنای دچار شدن به زوال عقل نیست.بیماری آلزایمر رایجترین دلیل زوال عقل پیشرونده در بزرگسالان مسن است، اما دلایل زیادی برای زوال عقل وجود دارد. بسته به علت زوال عقل، برخی علائم زوال عقل میتواند برگشتپذیر باشد.
اختلال زوال عقل، دمانس یا خِردسودگی در پزشکی و روانپزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی و زوال عصبی پیشرونده بوده که با تغییر شخصیت و موقعیتناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است. زوال عقل، اختلالی پیشرونده است، یعنی با گذشت زمان، علائم آن بدتر میشوند. میزان بدتر شدن علائم دمانس به نوع و مرحله بیماری وابسته است.
• از دست دادن حافظه که معمولا همسر فرد یا شخص دیگری
• مشکل در برقراری ارتباط یا یافتن واژه های مناسب
• مشکل در توانایی های بصری و فضایی،برای مثال گم کردن راه خود در هنگام رانندگی
• مشکل در استدلال و حل مسئله
• مشکل در انجام وظایف پیچیده
• مشکل در برنامه ریزی و سازماندهی
• مشکل در هماهنگی و عملکردهای حرکتی
• گیجی و عدم تمرکز
• تغییرات شخصیتی
• افسردگی
• اضطراب
• رفتار نامناسب
• پارانویا (بد گمانی)
• آشفتگی و تشویش
• توهم
بیشتر بخوانید
برای لکنت زبان چی خوبه
زوال عقل میتواند بسیاری از سیستمهای بدن و در نتیجه، قابلیت عملکردی شما را تحت تاثیر قرار دهد. زوال عقل میتواند منجر به موارد زیر شود:
1. تغذیه ضعیف: بسیاری از افراد مبتلا به زوال عقل در نهایت یا تغذیهی خود را کاهش داده و یا از غذا خوردن دست میکشند که این موضوع بر دریافت مواد مغذی آنها اثر میگذارد. در نهایت، آنها ممکن است توانایی جویدن و بلع را از دست بدهند.
2. پنومونی: مشکل در بلع، ریسک پریدن غذا در گلو و یا آسپیره شدن غذا به درون ریهها را که میتواند باعث انسداد تنفس و ایجاد پنومونی شود، افزایش میدهد.
3. ناتوانی در انجام وظایف خود مراقبتی: با پیشرفت زوال عقل، این بیماری میتواند حمام کردن، لباس پوشیدن، شانه کردن موها یا مسواک زدن، استفاده از توالت به طور مستقل و مصرف داروها به طرز صحیح را مختل کند.
4. چالش های امنیت شخصی: برخی موقعیتهای روزانه از قبیل به تنهایی رانندگی، آشپزی یا پیادهروی کردن میتواند برای افراد دچار زوال عقل مشکلات امنیتی ایجاد کند.
اقداماتی وجود دارد که انجام آنها میتواند به شما کمک کند. تحقیقات بیشتری لازم است ولی انجام موارد زیر میتواند برای شما سودمند باشد:
• ذهن خود را فعال نگهدارید.فعالیتهای تحریککنندهی ذهن از قبیل مطالعه، حل معما و انجام بازیهای مرتبط با واژگان و پرورش حافظه میتواند شروع آلزایمر را به تعویق بیاندازد و اثرات آن را کاهش دهد.
• از نظر فیزیکی و اجتماعی فعال باشید. فعالیت فیزیکی و تعامل اجتماعی ممکن است شروع آلزایمر را به تاخیر بیاندازد و علائم آن را کاهش دهد. تحرک بیشتری داشته باشید و 150 دقیقه در هفته ورزش کنید.
• سیگار را ترک کنید. برخی مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن در میانسالی و سنین بالاتر میتواند ریسک ابتلا به زوال عقل و بیماریهای قلبی عروقی را افزایش دهد. ترک سیگار ممکن است ریسک ابتلا را کاهش دهد و سلامت شما را بهبود بخشد.
• ویتامین کافی مصرف کنید. برخی تحقیقات پیشنهاد میکنند که افرادی که کمبود ویتامین D دارند، احتمال بیشتری دارد که به بیماری آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل دچار شوند. شما میتوانید ویتامین D را از طریق غذاهای خاص، مکملها و قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست آورید.
• ریسک فاکتورهای قلبی عروقی را مدیریت کنید. فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و شاخص تودهی بدنی (BMI) بالا را درمان کنید. فشار خون بالا ممکن است منجر به افزایش ریسک برخی از انواع زوال عقل شود. تحقیقات بیشتری برای تعیین این موضوع که آیا درمان فشار خون بالا میتواند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد، لازم است.
• مشکلات دیگر خود را درمان کنید. اگر مشکل شنوایی، افسردگی یا اضطراب دارید به پزشک مغز و اعصاب خود مراجعه کنید تا درمان شوید.
• یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. خوردن غذای سالم به دلایل زیادی حائز اهمیت است، اما یک رژیم غذایی مانند رژیم غذایی مدیترانهای – که غنی از میوه، سبزیجات، غلات کامل و اسیدهای چرب امگا 3 که معمولا در میوهها و مغزهای خاص وجود دارد، است- میتواند وضعیت سلامتی را بهبود بخشد و ریسک ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. این نوع رژیم غذایی، سلامت قلبی عروقی را نیز بهبود میدهد که این امر منجر به کاهش ریسک زوال عقل میشود. سه بار در هفته ماهیهای چرب مانند سالمون و روزانه یک مشت مغز – بهخصوص بادام و گردو – بخورید.
• خواب کافی داشته باشید. اصول بهداشت خواب را رعایت کنید و اگر بلند خروپف میکنید یا در خواب دچار وقفهی تنفسی یا تنگی نفس میشوید، با پزشک خود صحبت کنید.
بیشتر بخوانید
آبریزش دهان
• داروها
• کاردرمانی : یک کاردرمانگر میتواند به شما نشان دهد که چگونه خانهی خود را ایمنتر کنید و به شما رفتارهای مقابلهکننده با بیماری را آموزش میدهد. هدف، پیشگیری از تصادفهایی مانند افتادن، مدیریت رفتارها و آمادهسازی شما برای پیشرفت زوال عقل است.
• اصلاح محیط: کاهش شلوغی و سروصدا میتواند تمرکز و عملکرد را برای افراد مبتلا به زوال عقل تسهیل کند. ممکن است نیاز باشد که اشیا تهدیدکنندهی ایمنی، مانند چاقو و سوییچ ماشین را مخفی کنید. سیستمهای نظارتی میتوانند در صورت پرسه زدن یا سرگردان شدن فرد مبتلا به زوال عقل به شما هشدار دهند.
• ساده کردن امور: امور را به گامهای سادهتر تقسیم کرده و بر روی موفقیت تمرکز کنید، نه شکست. ساختار و روال بخشیدن به امور به کاهش گیجی در افراد مبتلا به آلزایمر کمک میکنند.
• ارتباطتان را ارتقا دهید. زمانی که با عزیزتان صحبت میکنید، ارتباط چشمی را حفظ کنید. آهسته و با جملات کوتاه صحبت کنید و برای پاسخ دادن عجله نکنید. هر ایده یا دستورالعمل را در زمانهای جداگانه توضیح دهید. برای بیان منظور خود از اشاره یا علامت، همچون اشاره به اشیا استفاده کنید.
• او را به ورزش تشویق کنید: مزایای اصلی ورزش در افراد مبتلا به زوال عقل، شامل بهبود قدرت، تعادل و سلامت قلبی عروقی است. ورزش همچنین میتواند در مدیریت علائمی چون بیقراری سودمند باشد. شواهد زیادی وجود دارد که ورزش مغز را در برابر زوال عقل محافظت نیز میکند، بهخصوص زمانیکه با یک رژیم غذایی سالم و درمان ریسک فاکتورهای قلبی عروقی ترکیب شود.
• او را در فعالیت های دیگر درگیر کنید: فعالیتهایی را برنامهریزی کنید که فرد مبتلا به زوال عقل از آن لذت ببرد و بتواند آن را انجام دهد. رقص، نقاشی، باغبانی، آشپزی، آواز خواندن و دیگر فعالیتها میتوانند سرگرمکننده باشند و به شما در برقراری ارتباط با عزیزتان و به فرد مبتلا در تمرکز روی آنچه هنوز میتواند انجام دهد، کمک کنند.
• یک آیین شبانه ایجاد کنید. رفتار مبتلایان معمولا در هنگام شب بدتر است. سعی کنید که مراسمی برای رفتن به تختخواب ایجاد کنید که آرامشبخش و به دور از سروصدای تلویزیون، شست و شوی ظرفها بعد از خوردن غذا و اعضای فعال خانواده باشد. برای جلوگیری از سرگردانی فرد، چراغ خواب اتاق و چراغهای هال و دستشویی را روشن بگذارید.
• یک تقویم داشته باشید. تقویم میتواند به فرد مبتلا در یادآوری اتفاقات پیش رو، فعالیتهای روزانه و برنامههای دارویی خود کمک کند. اشتراک یک تقویم با او را مورد نظر داشته باشید.
• برای آینده برنامه ریزی کنید. یک برنامه که فرد مبتلا بتواند در آن مشارکت کند و اهداف مراقبتی آیندهی او را مشخص میکند، ایجاد کنید. گروههای حمایتی، مشاورین قضایی، اعضای خانواده و دیگران ممکن است بتوانند به شما کمک کنند.