رفتار اجتماعی اساس زندگی هر فرد را تشکیل می دهد زبان یکی از کارامدترین و مؤثرترین ابزارها جهت بیان افکار انسان و از مهم ترین عناصر برای برقراری یک رابطه انسانی و اجتماعی است در واقع زبان نوع عالی و مشترک رفتار اجتماعی است. از سوی دیگر گفتار یکی از نمونه های عینی و قابل شنیدن زبان است که در ایجاد ارتباط افراد با یکدیگر از اهمیت زیادی برخوردار است گفتار و زبان هر یک ممکن است جداگانه و یا با هم به دلایل مختلف دچار اسیب های به درجات گوناگون شوند و مسیر ارتباطی اصلی انسان را مختل نمایند.
یکی از مهم ترین و متداول ترین اختلالات تکلمی اختلال فصاحت کلام یا لکنت زبان است. لکنت اختلالی پیچیده است و شناخت ماهیت ان از دریچه پیچیدگی ویژگی های غیرخطی نمای جامع تری از این اختلال را فراهم می کند. تعریف لکنت عبارت است از اختلال فصاحت کلام با شروع در دوران کودکی (لکنت زبان) اختلال در فصاحت طبیعی و الگوی زمان بندی تکلم نامتناسب با سن و مهارتهای زبانی بیمار که به صورت مداوم استمرار دارد و به همراه با بروز مکرر و بارز یک یا چند تا از این حالت است:
1. تکرار اصوات و هجاها
2. کشیدن حروف صدادار و بی صدا
3. کلمات منقطع وقفه های خاموش یا صدادار
4. درازگویی
5. ادای کلمات با فشار جسمانی مفرط
6. تکرار کلمات کامل کلمات تک هجایی
بیشتر بخوانید
آبریزش دهان
1. سرعت خود را کم کنید.
یکی از راه های موثر برای جلوگیری از لکنت زبان این است که سعی کنید آهسته تر صحبت کنید. عجله برای تکمیل یک فکر می تواند باعث لکنت زبان ، صحبت کردن سریع به یا مشکل در به زبان آوردن کلمات شود. کشیدن چند نفس عمیق و آرام صحبت کردن می تواند به شما کمک کند. به اطرافیان خود بگویید که میخواهید این کار را امتحان کنید و صبر آنها واقعاً می تواند به شما کمک کند.
2. تمرین کنید.
با یک دوست نزدیک یا یکی از اعضای خانواده خود تماس بگیرید تا ببینید آیا آنها می توانند با شما بنشینند و صحبت کنند. تمرین گفتار در یک محیط امن ممکن است به شما کمک کند تا با خود و نحوه به نظر رسیدن گفتار خود راحت تر کنار بیایید.
پیوستن به یک گروه همیاری با سایر افرادی که لکنت زبان دارند نیز ممکن است مفید باشد. می توانید بفهمید وقتی آنها در جمع یا حتی در گروه های کوچک دوستانه صحبت می کنند ، چه چیزی به آنها کمک می کند. همچنین ممکن است باعث شود احساس کنید تنها نیستید که در مرکز توانمندسازی ذهن این شرایط برای شما فراهم آورده شده است.
3. ذهن آگاهی را تمرین کنید
ذهن آگاهی نوعی مدیتیشن است که به شما امکان می دهد آرام باشید و بر افکار خود یا عمل خاصی تمرکز کنید. این می تواند به شما در آرامش و کمک به تسکین اضطراب کمک کند. بزرگسالان و کودکان می توانند آن را برای کمک به لکنت زبان تمرین کنند.
برخی شواهد محدود وجود دارد که تکنیک های ذهن آگاهی می توانند در یک برنامه درمانی جامع برای لکنت زبان کمک کننده باشند. برای تعیین اینکه کدام نوع مدیتیشن ممکن است مفید باشد ، تحقیقات بیشتری لازم است.
4. تمرین
برای یادگیری هر مهارتی تمرین جزء اساسی و ضروری است حال چه این مهارت پخت یک نوع غذا باشد و یا دوختن یک لباس، یادگیری حرکت ورزشی و یا نواختن یک الت موسیقی. هرچه زمان بیشتری را به تمرین و تکرار اختصاص دهیم مهارت مورد نظر اسان تر به صورت عادت درمی اید. بعضی از کودکان می دانند چرا از مهارت جدید استفاده می کنند و چگونه این مهارت به انها کمک می کنند بنابراین زمانی که احساس کنند ممکن است دچار لکنت شوند ان مهارت یا فن را به کار می گیرند اما بسیاری از کودکان باید تمرین زیادی داشته باشند تا به استفاده از مهارت جدید عادت کنند. اصول تمرین برگرفته از مفاهیم مربوط به فرضیه یادگیری است بعضی از رهنمودهای مفید کار کردن با کودک را رضایت بخش و شادی افرین می کند معمولا عدم پیشرفت یا تغییر به علت ان است که تمرین به صورت صحیح دنبال نمی شود. سؤال همیشگی والدین و کودکان این است که چه مقدار زمان باید صرف تمرین شود حقیقت این است که هرچه زمان بیشتری صرف تمرین شود مهارت جدید سریع تر به صورت عادت درمی اید اگر مهارت جدید به روش مثبت و رضایت افرین برای تمام ساعات بیداری ارائه شود سریع تر به شکل عادت درمی اید تا اینکه به طور نامنظم در اوقات مختلف تمرین شود کار شبیه به یادگیری یک زبان بیگانه است اگر شخص به کشور مورد نظر سفر کند و تمام مدت در ان محیط به سر ببرد سریع تر زبان ان را یاد می گیرد.
5. اهداف،انتظارات و پاداش ها
اولین کاری که باید در مورد لکنت انجام شود یادگیری مهارت جدید سخن گفتن و کنترل نگرانی و اضطرابی است که مانع روانی تکلم می شود هدف یادگیری یک رفتار جدید است اگر زمان کافی صرف تمرین شود، خواه ناخواه پیشرفت نمایان می شود. ازانجاکه دوره های لکنت در کودکی معمولا نامنظم است حفظ و ادامه تمرین ها در دوره ای که کودک روان صحبت می کند دشوار است برای کودک و بسیاری از والدین غیبت موقت لکنت به مثابه پیشرفت و موفقیت تلقی می شود اما واقعه امر این است که تکلم بدون لکنت ممکن است ناشی از کاهش تنش و اضطراب در محیط باشد در دوره های عاری از لکنت تمرکز برای یادگیری مهارت جدید دشوار است چون در ان لحظه نیازی به ان احساس نمی شود. به همین دلیل به روشی نیاز داریم که بتواند کاربرد هرچه بیشتر مهارت جدید را تشویق و تقویت کند در اینجا پاداش در قبال استفاده از مهارت جدید داده می شود.
طوری برنامه ریزی کنید که دستیابی به جایزه در فاصل زمانی معقول انجام شود نه سریع جایزه گرفتن مؤثر است و نه خیلی منتظر ماندن. هدف از دادن پاداش این است که احساس موفقیت و توانایی در کودک شکل بگیرد انچه بیش از همه اهمیت دارد این است که کودک بفهمد درست انجام دادن مهارت جدید نتیجه ای مثبت در پی دارد جایزه نشان دهنده ارزش مهارت سخن گویی جدید است.
6. تمرین های بدنی
فشار روانی و اضطراب لکنت را در کودکان بیشتر می کند. یکی از بهترین روش ها برای کاهش اضطراب و تنش تمرین های بدنی است نسل امروز که به رشد اطفال اهمیت می دهد بر روی تمرین های بدنی سرمایه گذاری می کنند و به سبک زندگی و پرورش انها توجه ویژه ای دارد اما گاه این نیاز در مورد کودکان بزرگ تر فراموش می شود از انجاک تأثیر ورزش و تمرین در کاهش اضطراب به اثبات رسیده است باید به فکر زمانی برای انجام مرتب تمرینات بدنی به خصوص برای کودکان مبتلا به لکنت بود. معمولا والدین اظهار می کنند که فرزندشان فوق العاده پرانرژی است و ظاهرا نیازی به یک برنامه ورزشی رسمی نیست زیرا کودک در حال عادی نیز از طریق جست و خیز انرژی خود را تخلیه می کند. بسیاری از کودکان به علت فعالیت زیاد حتی نمی توانند بر چیزی تمرکز کنند با وجود این توان و انرژی کودک باید مورد بررسی قرار گیرند ورزش های ایروبیک مانند دویدن، قدم زدن سریع یا تمرین هایی که ضربان قلب را در زمان محدودی بالا می برند از جمله عواملی هستند که اضطراب را کاهش می دهند اگرچه ممکن است کودکان در ظاهر خیلی فعال باشند اما انها به این نوع تمرینها نمی پردازند.
7. زمانی برای استراحت و آرامش
بیشتر بخوانید
علائم لکنت زبان
تأثیر مثبت استراحت و ارامش دادن به ماهیچه ها بر لکنت امری اثبات شده است علاوه بر کاهش فشار روانی در دوره یادگیری مهارت جدید و تمرین های بدنی گاه لازم است تنش کلی کودک را نیز فرو بنشانیم بعضی از کودکان به خصوص خردسالان ظاهرا رفتاری حاکی از اضطراب زیاد از خود نشان نمی دهند کنترل لکنت ممکن است خودبه خود نگرانی را نیز از بین ببرد کودکان بزرگ تر پیش از رویارویی با موقعیت هایی که نیاز به صحبت کردن دارد دچار اضطراب می شوند و این اضطراب در حین صحبت کردن بیشتر می شود در این موارد است که یادگیری کنترل اضطراب و فرونشاندن تنش مفید خواهد بود.
8. قدرت تفکر مثبت
پژوهشگران قدرت تفکر مثبت را مورد بررسی قرار دادند و آن را قوی ترین پادزهر ناامیدی ناشی از عقاید منفی یافتند مربیان ورزشی با توجه به این اصل روانشناسی سعی می کنند قبل از ان که تیم خود را روانه میدان بازی یا مسابقه کنند دید مثبتی نسبت به موفقیت در انها ایجاد کنند. این اصل در مورد افراد مبتلا به لکنت نیز صادق است اعتماد به این که صحبت کردن بدون لکنت امکان پذیر است در کاهش اضطراب و تداوم بخشیدن به تکلم بدون لکنت مؤثر است وقتی اضطراب و نگرانی رفع شود چرخه تکلم بدون لکنت اغاز می شود به موازات شکل گیری اعتماد به نفس و تقویت افکار مثبت روان صحبت کردن به صورت یک واقعیت در می اید.
9. نظم و مقررات
معمولا وقتی کودک دچار لکنت می شود به والدین توصیه می گردد که اضطراب و تنش را در خانه کاهش دهند موردی که باید با دقت به ان توجه کرد روش های انضباطی در نظرگرفته شده برای کودک است بی تردید اعمال مقررات و ایجاد انضباط هم برای والدین هم برای کودک امری تنش زاست. والدین نباید از منضبط ساختن و تادیب فرزند خود غفلت کنند چون ایجاد یک محیط عاری از تنش برای رویارویی دنیای واقعی خارج از منزل کافی نیست این نکته حائز اهمیت است که به کودک کمک کنیم حدود را بشناسد و در محیط های تنش زای گوناگون بدون لکنت برخورد کند بعضی از این محیطها شامل موقعیت های ناخوشایندی است که گاه در خانه به وجود می اید و کنار امدن با ان نیازمند ادب و خویشتنداری است.