لکنت رشدی(مرزی،اولیه،متوسط،پیشرفته)،نورولوژیک و سایکولوژیک.
سن معمول ابتلا در لکنت رشدی 5-2 سالگی و در برخی موارد شروع در سال های مدرسه می باشد که علت آن شاید نوروفیزیولوژیکال(نا هنجاری های در نیمکره چپ) که با محیط بدتر می شود،باشد.ویژگی های گفتاری آن،تکرار کل کلمه تک هجایی،تکرار در بخشی از کلمه،کشیده گویی و گیر می باشد که بسامد آن معمولا بیش از 3 هجای لکنت شده می باشد و رفتارهای ثانویه در آن دیده می شود. این نوع لکنت به 4 دسته تقسیم می شود.لکنت مرزی(۶-۱.۵سالگی) لکنت اغازین(۸-۲سالگی) لکنت متوسط (۱۳-۶سالگی) و لکنت پیشرفته (۱۴سالگی به بالا). لکنت در حال رشد، این نوع برای سطح توسعه زبان نامناسب است. شایع ترین شکل لکنت است. شواهد موجود نشان می دهد که اختلال ناشی از اختلالات سیستم عصبی مرکزی ارثی، گفتار مسلط را مختل می کند.
بروز
ds
با توجه به گروه سنی و تعریف دقیق از لکنت متفاوت است. تا 90% از کودکان که لکنت آنها در دوران کودکی است به
طور طبیعی در طول زمان بهبود می یابند.گفته می شود بزرگسالانی که در دوران کودکی بهبود نیافته اند دارای
Ds
پایدار هستند که
در کمتر از 1% جمعیت تخمین زده می شود.اشکال اکتسابی به نظر می رسد ثانویه هستند هر چند که آسیب های عاطفی و یا آسیب های مغزی کمتر در آن وجود دارند،اما برآورد دقیق ناشناخته است.مردان 4 برابر بیشتر
ds
هستن
و در مقایسه با زنان
ds
بیشتر
احتمال دارد در مردان باقی بماند.شروع در سن بالا،طولانی تر بودن طول مدت لکنت،سابقه خانوادگی،تداوم و پایین بودن مهارت های کلامی و غیر کلامی پیش بینی کننده دیگری از پایداری لکنت زبان هستند.
تشخیص سریع در کودکان به عنوان مداخله اولیه بهترین نتایج را به دست می دهد.پزشکان خانواده یا متخصصان اطفال اغلب اولین
مراقبان ازمراقبت های
CWS
هستند.
برای بزرگسالانی که دارای لکنت زبان هستند،
دانش پزشکی نسبت به دلایل درمان ها و علائم
و ارجاع های مناسب می توانند با مدیریت مناسب درمان در این جمعیت را تضمین کنند.در هر صورت فهم بیشتر و دقیق تر پزشکان را مجهزخواهد کرد و به همین دلیل همکاری آسیب شناسان گفتاری و روان شناسان مدیریت صحیح را می طلبد.
لکنت در حال رشد یک اختلال گفتاری رایج است که معمولا با نوجوانی زودرس حل می شود. مداومت آن نادر است و با مسائل روان پزشکی و عوارض اجتماعی در ارتباط است. در مورد درمان های دارویی تحقیقات بیشتری لازم است و مداخله زودهنگام بسیار مهم است. تقریبا 1٪ کودکان و نوجوانان، ۲/. درصد از زنان و ۸/. درصد از مردان از لکنت زبان و تعداد کمتر از بریده گویی رنج می برند. اختلالات غلط گفتاری پایدار اغلب مشکلات ارتباطی و مشارکت اجتماعی را در طول عمر ایجاد می کند. با توجه به این واقعیت که لکنت زبان مشترک است پس با تغییرات ساختاری و عملکرد مغز همراه استد. گایدلاین توصیه می کند که لکنت زبان "نوروژنیک غیرسندرمی اولیه" نامیده می شود براورد وراثت برای این اختلال از ۷٠٪ تا بیش از ۸٠٪ از شواهد قوی برای درمان غیرمستقیم وجود دارد. برای کودکان ۶ تا ۱۲ سال، شواهد جامعی ای برای اثربخشی وجود ندارد از هر درمان برای نوجوانان و بزرگسالان شواهد خوبی با اندازه اثر بالا وجود دارد. برای روش های بازسازی گفتار مانند شکل دهی به روانی کلام.
شواهد ضعیف با اندازه اثر متوسط برای لکنت زبان وجود دارد و شواهد ضعیفی برای ترکیب بازسازی گفتار و اصلاح لکنت زبان.
شواهد از اثربخشی دارو، گفتار ریتمیک یا تنظیم تنفس به عنوان تنها نوع اصلی درمان و یا بهره مندی از هیپنوتیزم و نیز درمان ترکیبی و درمانهای لکنت نامشخص حمایت نمی کنند.
این دستور العمل اختلالات روانی گفتار را به لکنت و بریده گویی طبقه بندی می کند و بین اختلال اولیه نورووژنیک غیرسندرمی و اکتسابی نوروژنیک وروانی تفاوت قائل می شود. عبارت اولیه توصیف یک اختلال عصبی گفتار که به علت ژنتیکی در کودکان رخ داده اشاره دارد و ثانویه به واکنشهای روحی،حرکتی و احساس به این ناراحتی ها در مورد لکنت زبان اشاره دارد. سندرم عصبی ریشه ای نوعی لکنت را نشان می دهد که می تواند مثلا برای تریزومی 21 سندرم داون رخ دهد به دست اورد. لکنت نورونی می تواند در هر سنی پس از یک اسیب مغز رخ دهد. لکنت روان زاد که نادر است معمولا پس از بلوغ به عنوان نتیجه ضایعه روانی بر اساس یک بیماری روان پزشکی رخ می دهد.
بیشتر بخوانید
لکنت زبان و ذهن
کودکان با لکنت مرزی معمولا مقدار بیشتری ناروانی را نسبت به کودکان طبیعی نشان می دهند بیشتر از هفت ناروانی در صد کلمه کودکان با لکنت مرزی تمایل به تکرار بیش از یک بار بخشی از کلمه کلمه تک سیلابی کشیده گویی کلمات چندسیلابی بازبینی و میان اندازیها دارند فرایندهای زیربنای لکنت مرزی ممکن است به علت ناهنجاری هایی در فرایند پردازش گفتار و زبان باشد این نقایص ممکن است با تقاضاهای رشد گفتار و زبان در تعامل باشد. فشار ناشی از سرعت های بالای گفتار، زبان خیلی پیچیده،موقعیت های رقابتی صحبت کردن به علاوه برخی از تعارضات روان شناختی باعث افزایش ناروانی طبیعی و به احتمال زیاد در ساختن و به وجود آوردن لکنت مرزی نقش دارند. از انجا که کودکان دارای لکنت مرزی از لکنتشان اگاهی اندکی دارند هنگام لکنت هیجانات منفی و دستپاچگی نشان نمی دهند، حتی اگر یک صدا یا هجا را 6-5 بار هم تکرار کنند بدون هیچ واکنشی به گفتارشان ادامه می دهند این کودکان تنها زمانی که بعد از چند بار تکرار یک هجا نمی توانند آن را بیان کنند گفتارشان را متوقف می کنند و اندکی متعجب می شوند و ممکن است بگویند نمی توانم این کلمه را بیان کنم اما به طور کلی این کودکانان از ناروانی هایشان اگاهی ندارند.
ویژگی های لکنت مرزی به طور خلاصه عبارتند از:
1. بیشتر از 7 تا ناروانی در هر 100 کلمه
2. اغلب تکرار بیش از 2 بخش
3. تکرار و کشیده گویی ها بیشتر از بازنگری ها و عبارات ناقص است.
4. ناروانی ها به صورت شل و آرام و راحت
5. واکنش به ندرت به ناروانی های گفتارشان
در لکنت اولیه دوره هایی از لکنت افزایش یافته ممکن است برای چندین ماه طول بکشد و دوره های روانی ممکن است تنها چند روز باشد. وقتی این نشانه ها بیشتر رخ دادند، تنش افزایش می یابد و تقلا بیشتر آشکار می شود. شرطی سازی کلاسیک و عامل موجب افزایش بسامد رفتارهای تقلایی می شود الگوهای لکنت کودک پیچیده شده و علائم را به موقعیت های بیشتری گسترش می دهد. باید توجه کنیم که بعضی از کودکان ممکن است در ابتدا لکنت اولیه را بدون گذراندن مرحله لکنت مرزی نشان دهند. این کودکان از لکنت خود اگاهی دارند چون بارها لکنت کرده اند. ناکامی، رایج ترین نگرش این کودکان است به همین دلیل ممکن است کودک حین لکنت کردن گفتارش را قطع کند و بگوید چرا نمی توانم این کلمه را بگویم با این که کودک می داند که در گفتارش مشکلی وجود دارد خود را به عنوان یک گوینده ناتوان در نظر نمی گیرد و نسبت به خودش و لکنتش احساسات خیلی منفی ندارد به نظر "ون رایپر وبلاداستین" دوره ای بودن لکنت باعث می شود که کودک نسبت به خود احساسات منفی شدیدی نداشته باشد.
1. نشانه های تنش عضلانی و عجله در لکنت ظاهر می شود، تکرارها سریع و نامنظم و گسیخته.
2. افزایش زیروبمی ممکن است در انتهای تکرار یا کشیده گویی دیده شود.
3. وضع اندامی تولید که ثابت شده بعضی وقت ها تا زمانی که کودک به طور آنی و لحظه ای قادر به شروع کلمه نیست در نتیجه تنش عضلانی به وجود می اید.
4. رفتارهای رهایی گاهی اوقات در افراد دچار لکنت ظاهر می شو که شامل پلک زدن ها، تکان دادن سر و گردن می شود
5. اگاهی از سختی و احساسات شکست ظاهر می شود، ولی احساسات منفی قوی درباره خودش به عنوان گوینده ندارد.
فردی با درجه لکنت زبان متوسط که بین سنین 13-3 سالگی است دو ویژگی مهم دارد که او را از کودک با لکنت اولیه متمایز می سازد. اول، او شروع به ترس از لکنت می کند، بر خلاف لکنتی های اولیه که معمولا ناکام، ناامید،هیجان زده و یا رنجیده خاطر می شوند.دوم، او به ترس هایش از لکنت با ظهور اجتناب از آن واکنش نشان می دهد، چیزی که فرد در لکنت اولیه هرگز انجام نمی دهد. این علائم جدید به تدریج با تجارب منفی لکنت برای شخص لکنتی ظاهر می شوند. برای مثال او گیر می کند و احساس درماندگی می کند شنونده ها به این حالت با ناراحتی یا مسخره کردن پاسخ می دهند این به تناوب اتفاق می افتد و او بیشتر می ترسد اگرچه لکنتی های متوسط هم هنوز تکرار می کنند و می کشند.عمده ترین و قابل توجه ترین رفتارهای اصلی گیرها هستند. گیرهای کودکان با لکنت متوسط با افزایش تنش رشد می کند که شروع این رفتارها در لکنت اولیه بود. یک کودک مرحله لکنت متوسط معمولا با توقف جریان هوا،آواسازی، حرکت یا هر سه انها و سپس تلاش برای به دست اوردن دوباره گفتارش دچار لکنت می شود و لکنتش دیگر او را خیلی متعجب نمی کند در عوض با در نظر گرفتن صدا و رفتارش در موقعیت های معین می تواند لکنتش را پیش بینی کند.
1. شایع ترین رفتارها گیرها هستند. او ممکن است دارای تکرار یا کشیده گویی باشد.
2. لکنتی ها از رفتارهای تقلایی برای خلاصی از گیرها استفاده می کنند.
3. به نظر می رسد که فرد دارای لکنت گیرها را پیش بینی می کند و اغلب رفتارهای اجتنابی را قبل از کلمات ترسیده شده به کار می برد. او همچنین موقعیت های مشکل را پیش بینی می کند و گاهی اوقات از انها اجتناب می کند.
4. ترس قبل از لکنت، دستپاچگی حین لکنت و خجالت بعد از لکنت ویژگی های این درجه از لکنتند.
اخرین درجه لکنت رشدی، لکنت پیشرفته است که بیشتر به سن فرد دارای لکنت اهمیت می دهد تا تفاوت در الگوی لکنت یا فرایندهای زیربنایی آن این درجه پیشرفته به جوانان و بزرگسالان متعلق است اما مهم است توجه کنید که بعضی از جوانان و بزرگسالان دارای لکنت تا این مرحله پیشرفت نمی کنند.این افراد به دلیل اینکه نمی توانند جلوی بروز لکنشان را بگیرند،احساس می کنند که لکنت و گفتارشان خارج از کنترل انهاست، احساسات منفی افراد لکنتی به وسیله تصویری که از شنوندگان دارند مختل می شود. حتی اگر شنوندگان این افراد نسبت به گفتارشان واکنشی نشان ندهند، لکنتی ها تصور می کنند که انها با سکوتشان نیز احساسات منفی شان را بروز می دهند. این تجارب در نهایت باعث شکل گیری احساس ناامیدی خشم و ناکامی در افراد لکنتی می شود. پس از سالها لکنت کردن و تجربه کردن احساسات ناخوشایند افراد لکنتی تصور می کنند که لکنت بخش بزرگی از شخصیت انها را شکل می دهد انها از این بخش شخصیتشان متنفر هستند و لکنتشان را عامل تمام مشکلاتشان محسوب می کنند. در افرادی که لکنت به بخشی از هویت تبدیل شده است ،درمان تقریبا غیرممکن است این افراد تصور می کنند که درمان مستلزم حذف ماهیت وجودی انهاست و آن را چیزی مثل تازه کردن زخم های کهنه شان تلقی می کنند. این افراد اگر وارد برنامه درمانی شوند و با شکست مواجه شوند احساسات منفی شان نسبت به خودشان و لکنتشان دو برابر می شود و ممکن است اعتماد به نفسی که قبل از ورود به درمان داشته اند را نیز از دست بدهند.
1. اغلب بسامد رفتارهای اصلی طولانی تر،گیرهای پرفشار اغلب با لرزش لب ها ،زبان یا فک اشخاص است. همچنین تکرار و کشیده گویی نیاز دارند.
2. لکنت ممکن است در برخی افراد حین کاربرد رفتارهای اجتنابی گسترده، افزایش یابد.
3. الگوهای پیچیده از رفتارهای اجتنابی و رهایی در فرد مبتلا به لکنت وجود دارد. ممکن است خیلی سریع و انقدر عادتی باشد که لکنتی نداند چه می کند.
4. احساس ترس،دستپاچگی، شرمندگی خیلی قوی است. احساسات منفی در مورد خود به عنوان شخصی درمانده وقتی که دچار لکنت می شود. این درک از خود ممکن است نفوذ کننده باشد.
بیشتر بخوانید
برای لکنت زبان چی بخوریمسن معمول ابتلا در آن بعد از دوران کودکی متعاقب یک واقعه نورولوژیکی مانند سکته مغزی، ضربه به سر، تومور، بیماری های پردازشی، مسمومیت دارویی، دمانس دیالیزی، اختلال صرعی، تحریک تالامیک است که از ویژگی های گفتاری آن می توان این موارد را نام برد: لکنت به یک میزان در کلمات محتوایی و عملکردی، عدم محدودیت لکنت به هجای آغازین، فقدان رفتارهای ثانویه و تطابق کم در خواندن متوالی متن.
سن معمول ابتلا در آن بعد از دوران کودکی متعاقب حوادث تروماتیک روانی است. مانند استرس طولانی، تعارض فیزیولوژیکی، ضربه های روانی، تعارضات عاطفی یا برانگیختگی عاطفی که به نظر می رسد با تولید گفتار مداخله می کنند. از ویژگی های گفتاری آن این است که لکنت در هنگامی که فرد تحت شرایط هدایتگرانه صحبت می کند، باقی یا افزایش می یابد ممکن است فرد رفتارهای تقلایی نامعمول داشته باشد.
عبارت است از تکرار تشنج آمیز یک واج یا هجا قبل از اینکه کلمه یا جمله ادا شود و یا ادامه یابد.برای مثال آآآ آب بده یا ماماما مادربزرگ رفت...علت این نوع لکنت زبان را اختلال فیزیولوژیک عصبی عضلانی می دانند که در محل اتصال عصب به عضله به وجود می آید و چون جنبه ی خانوادگی دارد،لذا اغلب تصور می کنند علت موروثی داشته باشد،اگرچه بعضی از محققان این اختلال فیزیولوژیک عصبی عضلانی در محل سیناپس به عضله را یک موضوع متابولیک و روانی می دانند.بعضی اوقات در مبتلایان هر دو حالت،یعنی لکنت زبان انقباضی و لکنت زبان تشنجی با هم دیده می شوند.
عبارت است از حالتی که در آن عضلات گویایی به مدت چند ثانیه تا یک دقیقه از حرکت باز می ماند و این توقف مانع تکلم می شود و یا به اصطلاح زبان بند می آید و هنگامی انقباض رفع می گردد کلام با سرعت و شتاب به حالت انفجاری ادا می شود.این لکنت زبان کاملا جنبه روانی دارد.
نوعی تکرار که حالت کلونیک در مورد آن صدق نمی کند و می توان آن را مکرر گویی صرف نامید.برای مثال از کودک پرسیده می شود:اسم تو چیست؟پاسخ می دهد: به به حسین.
نوع اول: به معمول ترین و شایع ترین نوع لکنت محسوب می شود مکث، تکرار و کشیده گویی صداها، سیلابها و کلمات معمولا تصور اکثر افراد غیرلکنتی از لکنت به نوع اول برمی گردد.
نوع دوم: فشار اقدامات لکنتی خیلی زیاد است و این اقدامات قبل از حرف زدن اتفاق می افتد زمانی که این اقدامات رخ نداده است فرد لکنتی شروع به حرف زدن نمی کند به همین خاطر هنگامی که فرد لکنتی نوع دوم سخن می گوید سخنش روان و سلیس است.
نوع سوم: در این حالت افراد لکنتی از اقدامات لکنتی خاصی( مانند لکنتی نوع اول و دوم) استفاده نمی کنند بلکه مکث می کنند و تا زمانی که گرفتگی تارهای صوتیشان برطرف نشده حرف نمی زنند خود را به حواس پرتی می زنند یا وانمود می کنند چیزی از یادشان رفته است. امکان دارد فقط بمانند تا استرسشان کاهش یابد امکان دارد به ارامی نفس بکشند تا تارهای صوتی شان باز شود یا چیزی را قورت دهند یا سرفه کنند یا بخندند و یا به سقف نگاه کنند و وانمود کنند که قبل از پاسخ دادن به سؤال فکر می کنند.
نوع چهارم: فرد لکنتی عادت می کند که اگاهانه کلمات و جملاتی را که بیان خواهد کرد مرور کند و در صورت وجود کلمات سخت از گفتن انها اجتناب می کند افراد لکنتی نوع چهارم لکنتی های مخفی هستند.
لکنت اکتسابی به سه دسته: روان زاد عصب زاد و پنهان تقسیم می شود که در زیر به تفصیل بحث خواهد شد
برخی از افراد بزرگسال به دنبال یک ضربه روحی رخداد استرس زا یا پاره حوادث ناگوار به لکنت دچار می شوند مرگ یک دوست خیلی صمیمی یا یک خویشاوند و از دست دادن یک رابطه عاطفی خیلی مهم از نتایج تلخ ترین عوامل بروز این نوع لکنت هستند علایم این لکنت عبارتند از:
1. شروع ناگهانی لکنت
2. همراه بودن لکنت با یک رخداد خیلی مهم
3. تکرار هجای اول کلمات یا هجاهای تکرار دار مهم ترین علامت این لکنت است.
در روزهای اغازین شروع این لکنت تمام کلمات با لکنت ادا می شوند.
این نوع لکنت به دنبال بیماری های اکتسابی نورولوژیکی ایجاد می شود که عموما بعضی از اسیب های مغزی همراه سکته، تومورهای مغزی، فلج فوق هسته ای پیشرونده، ضایعات مغزی ناشی از ضربه، بیماری الزایمر، بیماری پارکینسون و مصرف داروها رخ می دهد.
برخی از افراد در سنین بزرگسالی بدون هیچ علت عصب شناختی یا روان شناختی دچار لکنت می شوند برخی از موارد این افراد در سنین کودکی سابقه لکنت داشته اند اما پس از دوره طولانی بهبود پیدا می کنند.
در برخی کتابها دو نوع لکنت به شرح زیر است:
لکنت اغازین: این نوع لکنت به حالتی اطلاق می شود که در ان فرد لکنتی تنش و اضطراب ندارد و نسبت به مشکل خود نااگاه است در این نوع لکنت فراوانی و شدت لکنت فرد و نیز رفتارهای وابسته ان بسیار کم می باشد.
لکنت پیشرفته: به حالتی اطلاق می شود که فرد از مشکل خود اگاه است و دارای اضطراب و رفتارهای وابسته می باشد همچنین فراوانی شدت لکنت وی در سطح بالاست.
کودکانی که دچار لکنت زبان هستند معمولا و از بدو پیدایش لکنت تا مرحله نهایی مراحل مختلفی را می گذراند.
کودک در این مرحله متوجه می شود که برخی از حروف و کلمات را به طور غیرطبیعی تکرار می کند اما نگران حالت گویایی خودش نیست رنجی نمی برد و کوششی هم برای رفع ان نمی نماید.
لکنتی که کودک در برابر ان عکس العمل نشان می دهد به تدریج که کودک بزرگ شده و دامنه مکالمات وسیع تر می شود به واسطه رفتارهای خاص و فشارهایی که معمولا از سوی اطرافیان متوجه کودک می شود کودک به طور قابل توجهی با تعجب و گاه همراه با دلسردی نسبت به چگونگی اختلالات گویایی خود عکس العمل نشان می دهد وی این واکنشها را درک کرده و به طبع عدم اطمینان تنش عضلانی او بیشتر میشود.
به تدریج که حرکات و رفتار ضمنی همراه با لکنت به صورت غیرارادی ظاهر می گردد شدت لکنت افزایش می یابد و کودک نسبت به همه موقعیت ها کلمات و اصوات حساسیت و نگرانی پیدا می کند در این شرایط لکنت خود روز به روز پیچیده تر و شدیدتر می شود.