مرکز توانمندسازی ذهن
روزهای یکشنبه - پنجشنبه
9 صبح الی 17 عصر
فرد مبتلا به لکنت زبان به خاطر نحوه گفتار و مشکل ارتباط با دیگران نمی تواند صرفا با اتکا به خودش زندگی کند او همچنین به دلیل احساس عدم امنیت اجتماعی نیز وابسته به دیگران است بنابراین باید تجربه زیادی در برخوردهای اجتماعی کسب کند تا معلوم شود که واقعیت لکنتی بودن خود را پذیرفته است. این برخوردهای اجتماعی به شکل گفتگو با فروشندگان،عابران و...باید در اغاز به دقت نظارت شود سپس در جریان درمان بالینی بیمار می اموزد که مسئولیت های خود را به تنهایی به عهده بگیرد و به تجزیه و تحلیل واکنش های خود در موقعیت های مختلف بپردازد. در این مرحله از درمان بیمار حساسیت نسبت به گفتارش را آنچنان تقلیل داده است که برای اولین بار ازادی عاطفی را تجربه می کند.صحبت خوب و راحت با ازادی عاطفی رابطه مستقیم دارد.
گروه درمان ها معتقد هستند که در لکنت مشکل در گفتار شخص نیست بلکه مشکل در" گفتار در ارتباطات خاص" است به همین منظور راهکارهای گروهی که هم زمان روی یک گروه از اشخاصی که دچار این مشکل هستند ارائه می شود مانند:
1. ایجاد احساس همبستگی امنیت و ارامش فرد با پیوستن به دوستان هم گروه خود که دردی مشترک دارند می توانند احساس مثبت و ذهنی ارام را در جمع تجربه کنند.
2. مشاهده و بررسی لکنت زبان دوستان هم گروه خود. شخص همچون اینه ای به مشکلات و رفتارهای خود پی می برد و در نتیجه بهتر می تواند ان را اصلاح کند.
3. گروه درمان اجتماع کوچک: شخص می تواند مانند یک ازمایشگاه احساسات و ارتباطات خام و ظهور نیافته خود را بیاموزد تمرین کند و با تمهیداتی به جامعه انتقال دهد.
4. تماس منظم درمانجو با مربی درمانگر می تواند از کجروی های شخص نسبت به مسیر درمان جلوگیری کند.
5. اصلاح لکنت ظاهری: با یادگیری و کاربرد شیوه های گفتاری که این شیوه های گفتاری باید برگرفته از الگوهای گفتاری عادی و طبیعی ادمی باشد و شنونده را دچار مشکل نکند.
6. اصلاح لکنت ذهنی: در اثر یادگیری عملی در گروه چرخه لکنت از حرکت بازمی ایستد.
7. اصلاح دگرگونی های دیدگاهی: دشوارترین و حساس ترین بخش درمان تغییر دیدگاه های اسیب دیده شخص است به طورکلی اشخاص لکنت دار در مسیر تغییر دیدگاه ها از خود مقاومت نشان می دهند.
مطالبی که در ذیل ذکر شده است، مطالب سایر متخصصان و آسیب شناسی گفتار و روان است و دیدگاه دکتر تقی زاده در قسمت های دیگر سایت آورده شده است:
اگرچه در برخی از موارد لکنت خود به خود کاهش می یابد و حتی با افزایش سن از بین می رود اما امکان پا برجا ماندن آن و موانعی که می تواند در زمینه ارتباطی به وجود آورد، توجیه کننده اقدامات درمانی هستند. همه محققان در این باب هم عقیده اند که هر اندازه درمان لکنت زودتر آغاز شود به نتایج سریعتر و بهتری منجر خواهد شد. درمان گری باید بین 5 تا 7 سالگی آغاز شود. در گذشته روش های گوناگونی برای درمان کسانی که گرفتار لکنت بوده اند به کار برده اند. صدها نفر از آنها را جراحی کرده –اند . وسایل بسیار و هزینه های هنگفت صرف شده است تا به گفتار مبتلایان به لکنت مهارت بخشند. از روش هیپنوتیزم در درمان لکنت استفاده شده است. همچنین برای ایجاد برتری در یک طرف مغز از داروهای گوناگون استفاده کرده اند اما هیچ یک از این درمان ها به طور کامل موفق نبوده است. از آنجا که لکنتی ها در کنترل عضلات اندام های گویایی دچار مشکل هستند بسیاری از درمان گران توجه خود را را به این جنبه (اندام های گویایی) معطوف می کنند و آنها به کسی که دچار لکنت است یاد می دهند تا در موقعیت های اضطراب آور پاسخ های فیزیکی خاصی بدهد.
در طی چندین دهه گذشته، بسیاری از محققین رویکردهای متنوعی را جهت درمکان این اختلال گفتاری پیشنهاد کرده
و می کنند. این رویکردها و شیوه ها هم از لحاظ اهداف و هم به لحاظ تکنیک ها و راهکارهای درمانی با یکدیگر متفاوتند اما می توان شیوه های درمانی لکنت را به دو دسته کلی تقسیم کرد. در یک دسته از این شیوه ها که با نام رویکرد تعدیل لکنت از آنها یاد می شود به تجزیه و تحلیل عوامل تشدید کننده لکنت همچون اضطراب ها و هیجانات، ترس های موقعیتی و نگرش های منفی پیرامون لکنت پرداخته می شود. به گونه ای که درمان گر سعی می کند با رفع چنین مواردی، از لکنت فرد بکاهد.
در گروه دوم این شیوه ها برخلاف دسته اول، تمرکز اصلی اهداف درمانی بر تغییر الگوهای کلامی و جنبه های حرکتی گفتار بوده و عقیده بر این است که اصلا الگوهای گفتاری موجب رفع ترس ها و هیجانات عاطفی ناشی از لکنت و بهبود نگرش فرد نسبت به ارتباط کلامی خواهد شد . یعنی با روان شدن جریان گفتار، عوامل تشدید کننده لکنت نیز به طور خود به خود کاهش می یابند.
این رویکرد درمانی با نام شکل دهی گفتار معروف است که شیوه گفتار کشیده یکی از تکنیک های پر استفاده در این رویکرد می باشد. سوای نگاه متعصبانه به هر یک از رویکردها باید گفت که علاوه بر تاثیرات مستقیم یا غیرمستقیم روش های درمانی بر روی جریان گفتار باید بتوان تاثیر هر شیوه درمانی را از طریق ارزیابی و آزمون های معتبر مورد سنجش قرار داد. متاسفانه درباره نتایج و تاثیرات بلند مدت تکنیک های گفتار درمانی لکنت، اطلاعات مستند و محکمی در دست نسیت.
علاوه بر این، روش های تازه تری برای کنترل تنفس، حنجره، زبان، لب ها و فک کسی که گرفتار لکنت است مورد استفاده قرار گرفته اند. با استفاده از یکی این شیوه ها به او می آموزند که سرعت صحبت را کم و آهسته کند. به بیان دیگر به او یاد می دهند که وقتی احساس می کند در صحبت با زحمت و مشکل روبه رو شد صحبت خود را قطع کند و پس از کشیدن نفس عمیق به صحبت خود ادامه دهد. یکی از متخصصان گفتار و زبان به کسانی که گرفتار لکنت هستند توصیه می کند که پیش از شروع صحبت آه بکشند. او علت آنی لکنت را قفل شدن و گیرکردن پرده های صوتی می داند.
در شیوه دیگری که شیوه جریان هوا نام دارد به فرد توصیه می شود تا نفس عمیقی بکشد و اجازه دهد در هنگام سخن گفتن هوا بیرون بیاید . این کار به او کمک می کند تا گفتارش روان شود. به بعضی از کسانی که گرفتار لکنت هستند می آموزند تا خودشان به گیر کردن زبانشان پی برده و از آن جلوگیری کنند این امر به آنها کمک می کنند تا به این آگاهی برسند که تکان دادن سر و دست، فشردن ماهیچه های صورت، بستن چشم، به تاخیر انداختن کلمه های ترس آور و مانند اینها تاثیری در روانی گفتار آنها ندارند و فقط از روانی گفتار و جریان طبیعی کلمات جلوگیری می کنند. بیشتر متخصصان گفتار و زبان تلاش می کنند نگرش نگرانی های فرد را در مورد شیوه گفتار تغییر دهد. گروهی از کسانی که لکنت دارند می گویند که لب هایشان در هنگان سخن گفتن باز نمی شود. به آنها می آموزند که چگونه با این حالت مقابله کنند.
براساس نظر وان پیر ضمن آنکه برخی از درمان گران به تالیف چندین روش برای درمان بیماران خود می پردازند، روی آوردهای درمان گری لکنت را می توان در 6 مقوله طبقه بندی کرد
- درمان گری های مبتنی بر تلقین انحراف توجه و اقناع
- درمان گری های مبتنی بر تنش زدایی
- درمان گری های مبتنی بر آهنگ گفتار و مهار بازده
- درمان گری های مبتنی بر تنبیه و تقویت
- درمانگری های مبتنی بر نظریه سیبرینتیک
- روان درمانگری ها، دارو ودرمان گری ها و گروه درمان گری ها
روش های درمانی گوناگونی برای درمان لکنت از سوی متخصصین پیشنهاد شده است که ما به ذکر پاره ای از آنها به صورت اجمالی بسنده بیان می کنیم.
در بسیار از موارد، به ویژه در انواع پیشرفته لکنت در بزرگسالان، درمان از راه تلقین پیشنهاد شده است. دلایل طرفداران این شیوه عبارتند از :
الف- لکنت متغیر است و افراد دارای لکنت بر روی یک کلمه خاص دچاره لکنت نمی شوند.
ب- لکنت تا حد زیادی متغیر بوده و به ندرت تک علامتی است.
ج- شدت لکنت بر حسب تناوب و مدت زمان و شرایط مختلف، متغیر است.
ح- در بسیاری موارد، به طور موقت، گفتار فرد روان می شود
بیشتر بخوانید
لکنت و ازدواجدر این روش فرد لکنتی توسط تلقین و هیپنوتیزم آرام می شوند و در حالت آرامش خوب تکلم می کنند. اما عیب این روش دوام کم آن است.
این روش که درواقع می تواند نوعی روش رفتار درمانی نیز تلقی شود، بر این اساس استوار است که فرد لکنتی با انگیزه قوی و ایجاد تغییرات لازم در زمینه بازخوردها و نگرش هایش نسبت به لکنت خود با برنامه ای منظم و مشخص و به طور جدی و مصمم تلاش می کند که اختلالات گویایی خود را اصلاح نماید. سخن اصلی مدافعان این روش این است که لکنت چیزی است که فرد انجام می دهد و او می تواند در آنچه که انجام می دهد تغییرات و اصلاحاتی انجام نماید. اساسا طرح این روش برای افراد بزرگسال لکنتی است بخصوص کسانی که به دلایلی نتوانستند یا نخواستند از کمک مؤثری از مراجعه به گفتار درمانگران دریافت نمایند تجربه حاصل انجام این روش توسط افراد بزرگسال لکنتی با اراده قوی فوق العاده موفقیت امیز بوده است. اضطراب زدایی و غلبه برتری و افزایش مهارت اجتماعی پایه های اصلی این روش است.
در این شیوه افراد لکنتی با میکروفنی حرف می زنند که به کامپیوتر کوچکی متصل است این کامپیوتر کوچک صدای فرد را ضبط می کند و سپس با تأخیر صدای تقویت شده را به هدهایی که در گوش افراد قرار می گیرد می فرستد. فرد صدای خودش را حدود دو ثانیه دیرتر می شنود فرد تلاش می کند به صحبت کردن تحت چنین شرایطی عادت کند. کاهش دادن سرعت گفتار باعث کاهش یافتن لکنت یا حتی در بعضی مواقع از بین رفتن لکنت می شود در این شیوه فرد باید همیشه خیلی ارام و با سرعت کم حرف بزند و علاوه بر ان مجبور است که همیشه و در حضور همه وسایل الکترونیکی باشد.
ثابت شده است که عمل باز شدن تارهای صوتی عملی فعال است. این عمل نتیجه انقباض یک جفت عضله است که حرکات داخلی تارهای صوتی که در زمان ریلکس عضلات رخ می دهد. می دانیم که در عمل تنفس عادی تارهای صوتی در حالت ریلکس قرار دارند و هیچ گونه گرفتگی فشاری بر انها وارد نیست بنابراین شیوه ای که اتخاذ شده این است که فرد قبل از حرف زدن مقداری هوا به بیرون بفرستد و این عمل به نحوی انجام می شود که گویا فرد نمی خواهد حرف بزند و فقط ارام نفس می کشد. در این شیوه در حین تنفس عادی بعد از این که فرد در عمل باز دم مقداری هوا به بیرون فرستاد سخنش را اغاز می کند با این کار مغز فریب داده می شود و فکر می کند که فرد فقط نفس می کشد و در این حالت دیگر گرفتگی پیش گفتار تارهای صوتی اتفاق نمی افتد جریان هوای غیرفعال قبل از صحبت کردن تارهای صوتی را در حالت باز نگه می دارد و مانع قفل شدن انها می شود. همچنین این جریان هوا اجازه نمی دهد عامل عصبی ایجاد لکنت به مغز برسد اگر فرد لکنتی هم زمان با استفاده کردن از جریان هوای غیرفعال اولین کلمه را هم اهسته و بدون عجله بگوید همیشه می تواند لکنتش را متوقف کند ترکیب این دو شیوه را "شیوه کامل" می گویند.
در سال های اخیر دستگاه های الکترونیکی جدیدی برای کاهش و از بین بردن لکنت ارائه شده اند که موفقیت خوبی بدست آورده اند.دستگاه
P.F.F
یکی از این دستگاه ها می باشد که دارای اثرات درمانی بیشتری است.این دستگاه،لکنت را بدون نیاز به آموزش خاص یا درمان اضافی،با حفظ سرعت طبیعی گفتار و بدون ایجاد تغییرات در تلفظ صداها به میزان 70 تا 80 درصد کاهش می دهد.این وسیله با تاثیر بر سیستم شنوایی و بخش پردازشگر شنیداری در مغز با ایجاد تغییراتی ظریف بر روی صدای فرد منجر به کاهش انقباضات در عضلات ناحیه حنجره و تارهای صوتی شده در نتیجه فشار کمتری به عضلات حنجره وارد می آید و این مسئله باعث کاهش تنش در اندام های گویایی شده و همیچنین استرس فرد را در موقعیت های استرس زا کاهش می دهد.بررسی های انجام شده به وسیله اسکن مغزی مشخص کرده که کاهش مشخصی در حین لکنت در فعالیت منظقه پردازشگر مرکزی سیستم نوایی در مغز ایجاد می شود.دستگاه کوچک،قابل حمل و دارای تکنولوژی پیشرفته الکترونیکی است.برای کسانی که به دلایل ضایعات مغزی و سکته مغزی دچار اختلال گفتاری شده اند،مفید است.
این دستگاه وسیله ای کوچک شبیه تلفن همراه است که به طور الکترونیکی لکنت را کنترل می کند نه درمان.
داروهای بسیاری در درمان و کنترل لکنت زبان تاکنون مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته اند و در بسیاری از نقاط دنیا مصرف داشته اند.لیکن با توجه به پیچیدگی لکنت زبان و مناطق درگیر شونده آن در سیسیتم عصبی،تاکنون هیچ دارویی که تاثیر اساسی داشته باشد و بتواند بر روی تمامی افراد مبتلا به لکنت و انواع لکنت اثر داشته باشد،یافت نشده است و برخی از داروها فقط بصورت مقطعی و کوتاه مدت در برخی افراد توانسته است لکنت را کمی کنترل کند.
آرام سازی، ترس های موقعیتی را از بین برده و از بروز اختلالات گفتاری و واکنش های اولیه و ثانویه همرا آن جلوگیری می کند.
به هر حال،آرام سازی به تنهایی کافی نیست، همچنان که آموختن چگونگی تنفس صحیح به تنهایی کفایت نمی کند. در اینجا ما با زنجیره ای از پاسخ ها درگیر هستیم که با ترس از موقعیت شروع شده و با بروز اختلال در آهنگ و عملکرد تنفس، به صورت تکرار و گیر ادامه می یابد . احساس گناه و اضطراب در موقعیت های آینده،به این سیکل معیوب مربوط می شود.
روس ها بر اساس نظریه “پاولف” معتقدند که خواب درمانی برای لکنت زبان مفید است از دید "پاولف" بیماری های روان تنی نتیجه خستگی زیاد دستگاه اعصاب شخص بر اثر تکالیف سنگین است. بنابراین خواب درمانی با ذخیره سازی انرژی مورد نیاز سبب بهبود بیماری لکنت می شود.
همه بر این عقیده اند که اغلب الکن ها به هنگام ارامش بهتر حرف می زنند بدین ترتیب متخصصان بازپروری متعددی فنون تنش زدایی خود را با پذیرش این اصل که فرد الکن در صورت ارامش به ترس های معمول خود دچار نمی شود و می تواند بدون واجهه با مشکلات بنیادی حرف بزند تدارک دیده اند.
در بین این گروه از محققان می توان به بروتن و شومیکر و روش حساسیت زدایی نظام دار انها اشاره کرد.نظریه این مؤلفان به عنوان نظریه "دو عاملی لکنت زبان" نامیده شده است. بر اساس نظریه دو عاملی لکنت زبان را نباید به عنوان یک پدیده تحولی یا نتیجه یک شرطی سازی کنشی ابزاری کلی گفتار در نظر گرفت بلکه باید به دو عامل در مجموعه رفتار فرد الکن توجه کرد:
• نخستین عامل شیوه سخن گفتن خاص وی یعنی تکرار هجاها و کلمه ها،تردیدها و تطویل هاست این رفتارها پیامد یک شرطی شدگی کلاسیک اند.
• رفتارهای دیگر فرد الکن یعنی راهبردهای انحراف، انتظار، اجتناب و جز آن پیامد یک شرطی سازی کنشی- ابزاری هستند.
روش درمانگری پیشنهاد شده توسط این مؤلفان از مجموعه ای از تمرین های حساسیت زدایی تشکیل شده است.در این روش در وهله نخست به کاهش یا حذف پاسخ های هیجانی منفی وابسته به برخی از موقعیت ها می پردازند.موقعیت هایی که به ایجاد حالتهای اضطرابی مهارنشدنی در قلمرو گفتار منجر می شوند. در وهله دوم درمانگری با هدف خاموش کردن رفتارهای اجتنابی فرد آلکن انجام می گیرد.
در گفتار اهنگین از افراد لکنتی خواسته می شود تا کلمات را با صوت و اوازگونه بگویند .گفتار اهنگین باعث روان و سلیس صحبت کردن می شود. اما اغلب افراد لکنتی تمایل ندارند از این شیوه استفاده کنند چون می دانند که چنین گفتارهای عجیب و غیرعادی به نظر می رسد تمام افراد لکنتی جهان اگر سخنانشان را با اواز بگویند تمام گفتارشان بدون لکنت و روان از اب در خواهد امد ولی شما یک لکنتی را پیدا کنید که مایل باشد برای ارتباط برقرار کردن با دیگران اواز بخواند این کار در اجتماع و عرف قابل قبول نیست افراد لکنتی نیز این را به خوبی می دانند.
به نظر می رسد که الکن ها همواره بیش از دیگر افراد مشکل دار تنبیه شده اند. برخی از افراد تنبیه بدنی را بهترین روش برای درمان یک کودک الکن می دانند. تقریبا در تمامی جوامع و تمدن ها مواد نفرت انگیزی را به الکن ها خورانده اند یا نوشانده اند و حتی برخی از انها را مجبور کرده اند تا برای تقویت فکرشان در شبهای زمستان به زیر اب یخ بروند. امروزه مفهوم تنبیه را در چارچوب های متعددی بازپروری و به خصوص در قلمرو درمانگری لکنت زبان به کار می برند اما تنبیه در اینجا به عنوان ابزار تغییر رفتار به همان شیوه تقویت مثبت و تقویت منفی مورد نظر است.
حجم زیادی از داروهای محلی و خانگی برای درمان لکنت توصیه شده است. سوزاندن و بریدن زبان لکنتی، خوردن داروها و مواد مختلف از قدیم رایج بوده است. درمکان های لکنت در فرهنگ های مختلف، متفاوت است. لکنتی های قبیله بانتو سیر می جوند و قبایل دیگر از انواع مختلف گیاهان استفاده می کنند. برای رفع لکنت، فرد راوا می دارند تا در نیمه شب زمستانی در هوای آزاد، آب سرد روی خودشان بریزند و خود را در معرض باد قرار می دهند. در مواردی نیز سوزن های تیز و درازی در داخل بدن فرو می کنند و با سوزاندن علف، پوست را داغ می کنند. در بعضی سرزمین ها لکنتی ها را وا می دارند. تا جوشانده خرمالو و تخم مرغ خام و یا کباب زبان قورباغه بخورد.
در تاریخ درمان لکنت فصل طولانی و غم انگیزی در رابطه با کوشش های بی فرجام جراحی وجود دارد عمل جراحی شامل بریدن عضلات زبان و از بین بردن تنش عضلانی آن بوده است البته نباید از بهبودهای احتمالی متعاقب این گونه اعمال متعجب شد. زیرا کسی که حاضر به چنین عملی می شود بی شک متقاعد شده است که به زودی بهبود می یابد بعضی از جراحان ترجیح می دادند بعضی از عضلات زبانی را ببرند خوشبختانه ابراز احساسات در مورد این نوع درمانها خیلی زود فروکش کرد. تعدادی از بیمارانی که از این نوع درمانها استفاده کرده بودند جان خود را از دست دادند.
بیشتر بخوانید
لکنت در مهد و مدرسهاستفاده از شوک الکتریکی در گذشته جزء درمانهای لکنت به شمار می امده و متأسفانه هنوز هم برخی مراکز درمانی در اروپا همچنان از ان استفاده می کنند و این در حالی است که پژوهش گرانی مانند لوکزینگر و ارنولد بیان داشتند که استفاده از الکتروتراپی موضعی در درمان لکنت بی ارزش است چون بر آنند که لکنت ربطی به ضایعات عضوی ندارد حرکات در لکنت معمولا با تنش و فشار زیاد صورت می گیرد بنابراین بی معناست که از شوک الکتریکی که تونوس عضلانی را زیاد می کنند استفاده شود.
استفاده از تنبیه بر اساس قانون اثر می باشد طبق این قانون چنانچه رفتار یا فعالیتی موجب تقویت مثبت شود ان رفتار ادامه پیدا خواهد کرد ولی در صورتی که ان رفتار پیامد تنبیهی در پی داشته باشد تکرار نخواهد شد درمانگران جدید فرد را به خاطر لکنت تنبیه نمی کنند بلکه درواقع از تنبیه به عنوان نتیجه و پیامد لکنت استفاده می کنند جمعی از پژوهشگران نظیر اشمیز از این روش حمایت می کنند و گروه دیگر مانند شیهان مخالف این روش برای افراد لکنتی هستند.
